Στην Αγία γραφή γίνεται συχνά λόγος για τους Αγγέλους. Αναφέρονται μάλιστα και τα ονόματα των Μιχαήλ, Γαβριήλ και Ραφαήλ.
Ο Ταξιάρχης των ουρανίων δυνάμεων Μιχαήλ παρουσιάζεται ως ευεργέτης και φιλόστοργος προστάτης των τέκνων του Θεού, σε πολλά σημεία της Παλαιάς και της Καινής Διαθήκης.
Αυτός πρωτοφανερώθηκε στον πατριάρχη Αβραάμ. Ύστερα στο Λωτ, όταν γλίτωσε αυτόν και τις θυγατέρες του, απ’ τη θεόσταλτη φωτιά και την καταστροφή των Σοδόμων. Φάνηκε ύστερα στον πατριάρχη Ιακώβ, όταν τον γλίτωσε απ’ τον Ησαύ. Αυτός ήταν που προπορευόταν όταν οι γιοι του Ισραήλ ελευθερώθηκαν απ’ τη σκλαβιά των Αιγυπτίων, αυτός και στο μάντη Βαλαάμ, όταν εκείνος πήγαινε να καταρασθεί τον ισραηλιτικό λαό, αυτός θαυματούργησε στις Χώνες, κοντά στην εκκλησία και στο αγίασμα του, μ’ εκείνο το χώνεμα τόσων νερών των δύο ποταμών, που έκανε τους ειδωλολάτρες να φρενιάσουν. Και μέχρι σήμερα φαίνεται εκεί ο τόπος, όπου πέφτει το νερό, περνά κάτω απ’ την εκκλησία και βγαίνει λίγο πιο κάτω.
Ο συναξαριστής αναφέρει στο υπόμνημα της γιορτής, πως με την ταπείνωσή του ο Αρχάγγελος Μιχαήλ, συγκράτησε τα ουράνια τάγματα, μετά την πτώση των υπερηφάνων δαιμόνων και πως έψαλε μαζί με όλους τους Αγγέλους το «Άγιος, Άγιος, Άγιος Κύριος Σαβαώθ, πλήρης ο ουρανός και η γη της δόξης σου…». Αυτό το γεγονός γιορτάζει και η Εκκλησία που, και γι’ αυτό – την ομόνοια και την ένωση των αγγέλων – την ονομάζει «σύναξη των Αρχαγγέλων και πασών των επουρανίων δυνάμεων». Μαζί με το Μιχαήλ τιμούμε και τον Αρχάγγελο Γαβριήλ, που τόσες ευεργεσίες έκανε στο ανθρώπινο γένος, στην περίοδο της Παλαιάς και της Καινής Διαθήκης. Παρουσιάζεται στον προφήτη Δανιήλ, στη γυναίκα του Μανωέ, και της αναγγέλλει πως θα γεννήσει τον Σαμψών, στον Ιωακείμ και την Άννα, και τους αναγγέλλει πως θα γεννήσουν την Παναγία,στον ιερέα Ζαχαρία, πως θα γεννήσει τον άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο. Αυτός ήταν που έτρεφε με ουράνιο άρτο την Παναγία, μέσα στα Άγια των Αγίων, αυτός παρουσιάστηκε στη Θεοτόκο και της ανάγγειλε πως θα γεννήσει «εκ Πνεύματος Αγίου, τον Υιόν και Λόγον του Θεού», αυτός καθησύχασε τους φόβους του Ιωσήφ, αυτός παρουσιάστηκε στους αγραυλούντας ποιμένας, αυτός είπε στον Ιωσήφ να πάρει τη Μαρία και το βρέφος και να φύγει στην Αίγυπτο και ύστερα από καιρό, να επιστρέψει στη γη του Ισραήλ, αυτός υπηρέτησε μέχρι τέλους το μυστήριο της ενσάρκου οικονομίας του Θεού Λόγου. Γι’ αυτό και τον τιμούμε μαζί με τον αρχάγγελο Μιχαήλ και ζητούμε την βοήθεια και τη χάρη του.
Ο Ταξιάρχης των ουρανίων δυνάμεων Μιχαήλ παρουσιάζεται ως ευεργέτης και φιλόστοργος προστάτης των τέκνων του Θεού, σε πολλά σημεία της Παλαιάς και της Καινής Διαθήκης.
Αυτός πρωτοφανερώθηκε στον πατριάρχη Αβραάμ. Ύστερα στο Λωτ, όταν γλίτωσε αυτόν και τις θυγατέρες του, απ’ τη θεόσταλτη φωτιά και την καταστροφή των Σοδόμων. Φάνηκε ύστερα στον πατριάρχη Ιακώβ, όταν τον γλίτωσε απ’ τον Ησαύ. Αυτός ήταν που προπορευόταν όταν οι γιοι του Ισραήλ ελευθερώθηκαν απ’ τη σκλαβιά των Αιγυπτίων, αυτός και στο μάντη Βαλαάμ, όταν εκείνος πήγαινε να καταρασθεί τον ισραηλιτικό λαό, αυτός θαυματούργησε στις Χώνες, κοντά στην εκκλησία και στο αγίασμα του, μ’ εκείνο το χώνεμα τόσων νερών των δύο ποταμών, που έκανε τους ειδωλολάτρες να φρενιάσουν. Και μέχρι σήμερα φαίνεται εκεί ο τόπος, όπου πέφτει το νερό, περνά κάτω απ’ την εκκλησία και βγαίνει λίγο πιο κάτω.
Ο συναξαριστής αναφέρει στο υπόμνημα της γιορτής, πως με την ταπείνωσή του ο Αρχάγγελος Μιχαήλ, συγκράτησε τα ουράνια τάγματα, μετά την πτώση των υπερηφάνων δαιμόνων και πως έψαλε μαζί με όλους τους Αγγέλους το «Άγιος, Άγιος, Άγιος Κύριος Σαβαώθ, πλήρης ο ουρανός και η γη της δόξης σου…». Αυτό το γεγονός γιορτάζει και η Εκκλησία που, και γι’ αυτό – την ομόνοια και την ένωση των αγγέλων – την ονομάζει «σύναξη των Αρχαγγέλων και πασών των επουρανίων δυνάμεων». Μαζί με το Μιχαήλ τιμούμε και τον Αρχάγγελο Γαβριήλ, που τόσες ευεργεσίες έκανε στο ανθρώπινο γένος, στην περίοδο της Παλαιάς και της Καινής Διαθήκης. Παρουσιάζεται στον προφήτη Δανιήλ, στη γυναίκα του Μανωέ, και της αναγγέλλει πως θα γεννήσει τον Σαμψών, στον Ιωακείμ και την Άννα, και τους αναγγέλλει πως θα γεννήσουν την Παναγία,στον ιερέα Ζαχαρία, πως θα γεννήσει τον άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο. Αυτός ήταν που έτρεφε με ουράνιο άρτο την Παναγία, μέσα στα Άγια των Αγίων, αυτός παρουσιάστηκε στη Θεοτόκο και της ανάγγειλε πως θα γεννήσει «εκ Πνεύματος Αγίου, τον Υιόν και Λόγον του Θεού», αυτός καθησύχασε τους φόβους του Ιωσήφ, αυτός παρουσιάστηκε στους αγραυλούντας ποιμένας, αυτός είπε στον Ιωσήφ να πάρει τη Μαρία και το βρέφος και να φύγει στην Αίγυπτο και ύστερα από καιρό, να επιστρέψει στη γη του Ισραήλ, αυτός υπηρέτησε μέχρι τέλους το μυστήριο της ενσάρκου οικονομίας του Θεού Λόγου. Γι’ αυτό και τον τιμούμε μαζί με τον αρχάγγελο Μιχαήλ και ζητούμε την βοήθεια και τη χάρη του.
Οι Άγγελοι είναι οι σύντροφοί μας στην αγιότητα, όπως είναι οι δαίμονες στην αμαρτωλότητά μας. Τους τιμούμε κατά τη διδασκαλία της Ζ΄ Οικουμενικής Συνόδου και των αγίων Πατέρων αποδίδοντάς τους τιμητική προσκύνηση κι επίκληση. Αυτή η τιμητική προσκύνησή τους πρέπει να μας κάνει μιμητάς της υπακοής των αγγέλων, που ενεργούν πάντοτε κατά το θέλημα του Θεού. Λέγει ο αγ. Μακάριος ο Αιγύπτιος: «εφ’ όσον μέντοι ευρίσκεται εν ημίν έργα άξια της φρουράς, περιϊστανται κύκλω ημών οι άγγελοι, πανταχόθεν ημάς φρουρούντες. Ει δε μη, αποστραφέντες αποχωρούσι». Κλαίνε για τις αμαρτίες μας και την έπαρση μας, όταν εμείς δεν καταλαβαίνουμε την αγάπη των δακρύων, συνεπαρμένοι απ’ την ψεύτικη χαρά και ηδονή της αμαρτίας. Και, με στοργή και αγάπη αδερφική, περιμένουν να φύγουν οι δαίμονες από πάνω μας, για να γυρίσουν πάλι κοντά μας και μας δείχνουν, όπως έδειξαν στον Μέγα Αντώνιο, πώς πρέπει να ζούμε, αν θέλουμε να σωθούμε από το δαίμονα της αμαρτίας.
Εκείνο που μας κάνει να πλησιάζουμε περισσότερο προς τους Αγγέλους είναι η σωφροσύνη, κατά τον άγιο Κασσιανό το Ρωμαίο. Και η προσευχή με την ψαλμωδία, κατά τον άγιο Κάλλιστο. Γι’ αυτό όταν ψάλλουμε ή όταν προσευχόμαστε με καθαρή καρδιά, αισθανόμαστε μια κατανυκτική γαλήνη να σκεπάζει την ψυχή μας. Εκείνη την ώρα, αν η διάθεσή μας είναι γνήσια, ο άγγελος μας οπωσδήποτε θα χαίρεται. Ο Άγιος Θεόδωρος ο Σαββαΐτης λέγει «αγάπης μεν και ειρήνης οι άγγελοι θεράποντες όντες, χαίρουσιν επί τη ημετέρα μετανοία και προκοπή την προς αρετήν. Εντεύθεν σπουδάζουσι πνευματικών ημάς εμπιπλάν θεωριών και συνεργούσιν προς παν αγαθόν». Αυτό όμως ο πιστός δεν μπορεί να το οικειωθεί, παρά μονάχα μέσα στην Εκκλησία.
Οι άγγελοι μας φέρνουν στην εκκλησία. Οι δαίμονες μας απομακρύνουν από την εκκλησία...
Κανείς δεν μπορεί να μας περιγράψει πόσες αλλαγές γίνονται μέσα στην ψυχή μας, όταν ακούμε τον Εσπερινό, τη Θεία Λειτουργία, ή άλλες ακολουθίες της Εκκλησίας μας. Μόνο οι άγγελοι βλέπουν τις αλλοιώσεις μας και χαίρονται, ενώ οι δαίμονες καταισχύνονται κι απομακρύνονται. Είναι πολύ χαρακτηριστικό το γεγονός, που αναφέρει το «Γεροντικό», στο βίο του αββά Παύλου του απλού. Πήγε να προσκυνήσει σ’ ένα μοναστήρι, γειτονικό στη σκήτη του. Όταν οι μοναχοί έμπαιναν για την ακολουθία στο ναό, ο Παύλος, έχοντας το χάρισμα να βλέπει στο βάθος της ψυχής του ανθρώπου, τους κοιτούσε έναν-έναν. Τους έβλεπε να μπαίνουν με λαμπερά πρόσωπα και τον άγγελό τους δίπλα χαρούμενο. Ένας όμως ήταν κατάμαυρος και σκοτεινός, και πολλοί δαίμονες τον έσερναν μ’ ένα καπίστρι, περασμένο απ’ τη μύτη, ενώ ο άγγελός του ακολουθούσε από μακρυά, σκυθρωπός και καταλυπημένος. Ο Παύλος άρχισε να χτυπά το στήθος του και να κλαίει, για το δυστυχισμένο αμαρτωλό που είδε. Μάταια οι μοναχοί τον ρωτούσαν για την αιτία των δακρύων του. Σαν τέλειωσε η ακολουθία, ύστερα από αρκετή ώρα, έβγαιναν πάλι ένα-ένας οι αδελφοί της Μονής. Αλλά με πολλή χαρά βλέπει κι εκείνον που ήταν κατάμαυρος, να βγαίνει τώρα λαμπερός στο πρόσωπο και λευκός στο σώμα, με τον άγγελο δίπλα του ιλαρό και χαρούμενο, ενώ οι δαίμονες τον ακολουθούσαν σκυθρωποί και λυπημένοι από μακρυά. Με κραυγές χαράς ο αββάς Παύλος ευλογούσε το όνομα του Θεού.
Εκείνο που μας κάνει να πλησιάζουμε περισσότερο προς τους Αγγέλους είναι η σωφροσύνη, κατά τον άγιο Κασσιανό το Ρωμαίο. Και η προσευχή με την ψαλμωδία, κατά τον άγιο Κάλλιστο. Γι’ αυτό όταν ψάλλουμε ή όταν προσευχόμαστε με καθαρή καρδιά, αισθανόμαστε μια κατανυκτική γαλήνη να σκεπάζει την ψυχή μας. Εκείνη την ώρα, αν η διάθεσή μας είναι γνήσια, ο άγγελος μας οπωσδήποτε θα χαίρεται. Ο Άγιος Θεόδωρος ο Σαββαΐτης λέγει «αγάπης μεν και ειρήνης οι άγγελοι θεράποντες όντες, χαίρουσιν επί τη ημετέρα μετανοία και προκοπή την προς αρετήν. Εντεύθεν σπουδάζουσι πνευματικών ημάς εμπιπλάν θεωριών και συνεργούσιν προς παν αγαθόν». Αυτό όμως ο πιστός δεν μπορεί να το οικειωθεί, παρά μονάχα μέσα στην Εκκλησία.
Οι άγγελοι μας φέρνουν στην εκκλησία. Οι δαίμονες μας απομακρύνουν από την εκκλησία...
Κανείς δεν μπορεί να μας περιγράψει πόσες αλλαγές γίνονται μέσα στην ψυχή μας, όταν ακούμε τον Εσπερινό, τη Θεία Λειτουργία, ή άλλες ακολουθίες της Εκκλησίας μας. Μόνο οι άγγελοι βλέπουν τις αλλοιώσεις μας και χαίρονται, ενώ οι δαίμονες καταισχύνονται κι απομακρύνονται. Είναι πολύ χαρακτηριστικό το γεγονός, που αναφέρει το «Γεροντικό», στο βίο του αββά Παύλου του απλού. Πήγε να προσκυνήσει σ’ ένα μοναστήρι, γειτονικό στη σκήτη του. Όταν οι μοναχοί έμπαιναν για την ακολουθία στο ναό, ο Παύλος, έχοντας το χάρισμα να βλέπει στο βάθος της ψυχής του ανθρώπου, τους κοιτούσε έναν-έναν. Τους έβλεπε να μπαίνουν με λαμπερά πρόσωπα και τον άγγελό τους δίπλα χαρούμενο. Ένας όμως ήταν κατάμαυρος και σκοτεινός, και πολλοί δαίμονες τον έσερναν μ’ ένα καπίστρι, περασμένο απ’ τη μύτη, ενώ ο άγγελός του ακολουθούσε από μακρυά, σκυθρωπός και καταλυπημένος. Ο Παύλος άρχισε να χτυπά το στήθος του και να κλαίει, για το δυστυχισμένο αμαρτωλό που είδε. Μάταια οι μοναχοί τον ρωτούσαν για την αιτία των δακρύων του. Σαν τέλειωσε η ακολουθία, ύστερα από αρκετή ώρα, έβγαιναν πάλι ένα-ένας οι αδελφοί της Μονής. Αλλά με πολλή χαρά βλέπει κι εκείνον που ήταν κατάμαυρος, να βγαίνει τώρα λαμπερός στο πρόσωπο και λευκός στο σώμα, με τον άγγελο δίπλα του ιλαρό και χαρούμενο, ενώ οι δαίμονες τον ακολουθούσαν σκυθρωποί και λυπημένοι από μακρυά. Με κραυγές χαράς ο αββάς Παύλος ευλογούσε το όνομα του Θεού.
Ύστερα διηγήθηκε ό,τι είδε εκεί στην είσοδο της εκκλησίας. Με πολλή επιμονή του Παύλου και των αδελφών, ο άνθρωπος εκείνος άνοιξε το στόμα του και τους εξήγησε αυτά που είδε ο άγιος ασκητής. «Εγώ είμαι ένας αμαρτωλός άνθρωπος, και από πολλά χρόνια ζούσα μέσα στην πορνεία. Μπαίνοντας στην εκκλησία, άκουσα το λόγο του Θεού, απ’ το στόμα του προφήτου Ησαϊου, να μου λέει: «Λούσασθε, καθαροί γένεσθε, αφέλετε τας πονηρίας από των καρδιών υμών, απέναντι των οφθαλμών μου, μάθετε καλόν ποιείν και εάν ώσιν αι αμαρτίαι υμών ως φοινικούν, ως χιόνα λευκανώ». Τότε στέναξα με κατάνυξη και είπα: ο Θεός να κάνει και σ' εμένα τον αμαρτωλό, ό,τι είπε το στόμα του προφήτου. Κι αποφάσισα να μην κάνω καμία αμαρτία πια και καμία παρανομία. Και μ’ αυτή τη συντριβή της μετανοίας και την απόφαση «ουδέν φαύλον πράξαι απέναντι του Θεού», βγήκα απ’ την εκκλησία».
Μπορείς και συ αδελφέ μου, να προστρέχεις και να ζητάς τη βοήθεια των αγγέλων μπρος σε όλες τις δυσκολίες και όλες τις κακίες, με τις οποίες σε πολεμούν οι εχθροί σου. Εκείνοι, με τη χάρη που έχουν λάβει από το Θεό, θα σε φυλάξουν την ώρα του πειρασμού και περνώντας σε άφθορο απ’ τη μεγάλη δοκιμασία του θανάτου, θα σε βοηθήσουν ν’ αποκτήσεις την τελειότητα, μαζί με την ψυχική σωτηρία σου.
«ΕΡΩΣ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ» Π. Β. ΠΑΣΧΟΥ
«ΕΡΩΣ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ» Π. Β. ΠΑΣΧΟΥ
